Bijwonen van een uitvaart via livestream

Vanwege de coronamaatregelen, moest ik afgelopen week in mijn eentje vanuit huis een uitvaart via livestream bijwonen.
Dit heeft diepe indruk op me gemaakt en er waren veel onverwachte en ongemakkelijke, maar ook bijzonder mooie momenten.

Veel mensen moeten in deze onwerkelijke tijd al wennen aan grote digitale veranderingen in het normale dagelijkse leven.
Het leek me daarom zinvol om mijn eigen persoonlijke ervaringen ‘als thuiskijker bij een uitvaart’ met jullie te delen. Ik hoop dat je hier wat aan hebt, als je jezelf moet voorbereiden op eenzelfde situatie.

Uit respect voor de nabestaanden, deel ik geen namen, data of persoonlijke details over de uitvaart: ik houd deze blogpost echt bij mezelf en hoe ik het als ‘buitenstaander’ heb ervaren.

Persoonlijk afscheid nemen

Gelukkig was ik in de gelegenheid om een dag vóór de uitvaart persoonlijk afscheid te mogen nemen. Maar ook hiervoor waren er strenge regels: niet meer dan drie personen in de rij en met 1,5 meter afstand van elkaar.
Tijdens een kort moment alléén samen met de persoon die ik kwam condoleren, voel je dan heel onnatuurlijk hoe je een oerinstinct in jezelf moet onderdrukken.

Je ziet de pijn en het verdriet in iemand’s ogen. Je bent zelf ook emotioneel. Je wil gewoon direct op iemand afstappen, een flinke knuffel geven en samen even heel hard snotteren: maar dit kan dus niet.
Nou zijn er genoeg bewegingen die je kunt maken om je respect en liefde te tonen, zoals het Namasté-gebaar of de handen op je hart leggen. Maar mijn steunbetuiging uitspreken vanaf 1,5 meter afstand, voelde voor mij heel erg onnatuurlijk en ongemakkelijk.

Zo ook het afscheid nemen van de overledene, met wie ik even alléén in een kleine kamer was. Dit zijn momenten waarbij je normaal gesproken met nabestaanden praat en samen rouwt.
Aan de andere kant heb ik onverwacht de kans gekregen om de overledene in deze privé-setting hardop te kunnen bedanken voor iets waar ik ontzettend dankbaar voor ben.

Dit is iets dat ik van tevoren niet had bedacht en ook zeker niet had durven doen in het bijzijn van andere mensen. Toen ik na dit korte bezoek alleen naar huis fietste, voelde ik een énorme opluchting, dankbaarheid en bevrijding.
Dit heeft echt iets bij me losgemaakt, waarvan ik niet wist dat het vastzat en waardoor ik nu verder kan.

Uitvaart bijwonen via livestream

De verwachting is dat er vanaf 1 juli op een uitvaart honderd gasten aanwezig mogen zijn: op dit moment zijn dit er slechts dertig.
Livestreamen van een uitvaart is op zich niets nieuws: dit wordt vaker gedaan voor bijvoorbeeld familie in het buitenland, of mensen die te ziek of zwak zijn om fysiek bij de dienst aanwezig te zijn.
Voor mij was dit echter wel nieuw: ik werk al jaren online en ben gewend om vrijwel alles digitaal te doen, maar hier zag ik toch wel tegenop. Het voelde voor mij onnatuurlijk en ongemakkelijk.

Op de rouwkaart stond de website vermeld waarop de live-uitzending te bekijken was, met daarvoor een speciale inlogcode.
Van tevoren had ik bedacht hoe ik dit thuis wilde aanpakken. Ik ging het op mijn laptop kijken en zou alle andere vensters afsluiten.
Ik had ook besloten om iets moois aan te trekken, een wijntje in te schenken, een kaarsje te branden en mijn telefoon uit te zetten.

Een kwartier voordat het begon, had ik al ingelogd en zat ik er klaar voor.

Dit was een superongemakkelijk moment. Alles zag eruit en voelde alsof er ieder moment ‘gewoon een conference call of seminar’ zou starten.
In die laatste minuten probeerde ik te visualiseren wat ik zometeen zou gaan zien, zoals een zaal, een groep mensen, een kist en veel bloemen. Ik merkte dat ik steeds zenuwachtiger werd en ook een beetje schrok toen de uitzending begon.

Je bent namelijk meteen live en het voelde een beetje als ‘gluren’. Normaal gesproken wanneer je een uitvaart bijwoont, begeef je je namelijk de hele dag in een bepaalde sfeer en word je omringd door een grote groep gelijkgestemden.
Nu had ik een kwartier voor aanvang nog wat huishoudelijk werk afgeraffeld en scharrelde ik wat zenuwachtig rond door mijn huis.
Ik ervaarde het toch wel een beetje als een shock om van de één op de andere seconde in een compleet andere en plechtige setting aanwezig te zijn.

De aanwezigen zagen er prachtig uit en de dienst was persoonlijk, intiem en ontroerend. Op de één of andere manier moest ik ook denken aan die keren dat ik op TV heb gekeken naar Koninklijke huwelijken.
Je krijgt via je scherm dan namelijk ook details van héél dichtbij mee, die je niet zou zien wanneer je als gast op de tiende of twintigste rij zou zitten.
Dat is met zo’n verdrietige dienst toch anders en wat ik eerder bedoelde met ‘gluren’.

Want ook al was het respectvol en van enige afstand gefilmd (dus geen close ups van huilende mensen), wanneer je fysiek aanwezig bent en op de tiende rij zit, dan zie je alleen de achterhoofden van mensen.
Nu, vanaf je scherm (en van voren of bovenaf gefilmd) overzie je iedereen’s verdriet, maar ook de lieve en kleine gebaren onderling.

Op sommige momenten voelde ik me wel verbonden en écht aanwezig: ik vergat de wereld om me heen.
Toch werd ik er op sommige momenten wél aan herinnerd dat ik toch echt gewoon thuis in mijn eigen woonkamer zat.
Zo moest ik bijvoorbeeld snel opspringen om deuren en ramen te sluiten, toen ik opeens verrast werd met harde geluiden van een zaag-of boormachine.
En net zoals bouwbedrijven stug doorgaan met renovatieprojecten en klusburen in de weekenden losgaan, had mijn kat er ook geen boodschap aan dat ik met een koptelefoon zat te snikken boven mijn toetsenbord.
Hij vond het een perfect moment om zenuwachtig op mijn schoot te jengelen totdat ik zou opstaan om hem eten te geven.

Even snel naar het toilet of je lege glas van een refill voorzien: dit zijn dingen die je bij fysieke aanwezigheid op een uitvaart ook niet zou doen.
Ik besloot dus ook dat alles moest wachten tot de dienst afgelopen was en mijn kat was ‘not amused’.
Het is een soort spoedcursus ‘filteren van prikkels en je niet laten afleiden door storende factoren’, maar ik vond gewoon dat deze dienst en de nabestaanden mijn volledige aandacht en respect verdienden, ook al was het digitaal en ook al was ik alléén thuis.

Overigens kan ik het me ook heel goed voorstellen, dat je misschien juist liever onopgemaakt en in je joggingbroek onder een dekentje wil snotteren als je een uitvaart alleen thuis via livestream moet bijwonen: ieder zijn manier.
Ik denk dat juist doordat we nu gedwongen worden om bepaalde zaken individueel en/of digitaal te moeten ervaren, er niet echt een ‘goed of fout’ is voor de manier waarop je routines of bepaalde rituelen uitvoert. Het moet denk ik vooral voor jezelf goed voelen.

Maar dan is er dus opeens een ‘abrupt einde’, daar waar je normaal met z’n allen samenkomt voor de condoleance. Dan zit je weer even keihard helemaal alleen in je woonkamer met je snothoofd en ongeduldige kat op schoot en kijk je naar een blanco scherm op je laptop.

Ik heb mijn zeurkat gevoederd, nog een glas ingeschonken, iets makkelijks aangetrokken en ben gaan wandelen in de zon terwijl ik luisterde naar muziek uit de dienst.
Ook heb ik nog even uitgebreid gebeld met een vriendin om mijn hart te luchten en deze voor mij nieuwe en onwennige ervaring een plekje te geven.

Hebben jullie wel eens een uitvaart via livestream bijgewoond?
Hoe hebben jullie dit ervaren? Reacties en tips kun je hieronder plaatsen!